W badaniu wzięło udział czterech mężczyzn w wieku 27, 29, 31 i 32 lata, którzy uważali się za doświadczonych świadomych sniarzy, którzy łącznie spędzili 15 nocy (od 2 do 6 na osobę) w skanerze podpięci pod cały sprzęt polisomnograficzny. Po uzyskaniu świadomości we śnie ich zadaniem było wykonanie jak największej liczby serii sygnałów, najpierw ruchy oczami Lewo-Prawo-Lewo-Prawo a następnie zaciskanie pięści przez ok. 10 sekund. Jeżeli po ostatnim sygnale nastąpił 40-sekundowy okres bez żadnych sygnałów ze strony śpiącego, budzono go i proszono, aby opowiedział, co mu się śniło. Chociaż wszyscy uczestnicy uważali, ze doświadczyli świadomego snu przynajmniej raz, tylko jedna osoba miała dwa niezależne i obiektywnie potwierdzone świadome sny, które zawierały cztery lub więcej serii sygnałów i które nie zakończyły się bezpośrednio pobudką. Każdy ze świadomych snów trwał około 50 sekund i miał miejsce w godzinach porannych podczas dwóch różnych nocy (6:25 i 5:45).
Autorzy porównali aktywację mózgu podczas świadomego snu i zwykłego snu REM, co pozwoliło im stwierdzić, że pojawienie się snu świadomego wiązało się z podwyższoną aktywacją kilku struktur kory nowej, które – jak się uważa – odpowiadają za wymienione niżej funkcje:
elementy brzusznego szlaku przepływu informacji wzrokowej:
część podstawna kory potyliczno-skroniowej - basal occipitotemporal cortex (L – lewa półkula, P – prawa półkula)
klinek - cuneus (P)
procesy samoodniesienia, perspektywa pierwszoosobowa, poczucie sprawstwa:
przedklinek - precuneus (L, P)
pamięć robocza:
płacik ciemieniowy dolny i górny – inferior/superior parietal lobule (L, P)
grzbietowo-boczna kora przedczołowa - dorsolateral prefrontal cortex DLPFC (P)
przetwarzanie stanów wewnętrznych, ocena własnych mysli i uczuć:
kora czołowo-biegunowa - frontopolar cortex (L, P)
rozumienie języka, asocjacje semantyczne:
zakręt językowy - lingual gyrus (L, P)
wykonywanie sakadowych oraz płynnych ruchów gałek ocznych:
czołowe pole wzrokowe - frontal eye field (L)
Wyniki te potwierdzają zatem to co uzyskała Ursula Voss (i in. 2009) na temat aktywacji prawej DLPFC podczas świadomego snu, chociaż wskazują także silnie na udział kory ciemieniową. Przypomnę w tym miejscu, co pisałem w starszym artykule z 2009 roku: „Uważa się bowiem, że za świadomym postrzeganiem bodźców, zdolnością obserwowania samego siebie i zdawania sobie sprawy z własnego stanu psychicznego/intelektualnego stoją właśnie oddziaływania czołowo-ciemieniowe (Baars i in. 2003). Crick i Koch stwierdzili, że powinno się patrzeć na przednią część mózgu odpowiedzialną za wyższe funkcje wykonawcze, która spogląda i oddziałuje z tylną częścią mózgu, sensoryczną. Być może to właśnie aktywacja czołowo-ciemienionych szlaków neuronalnych stoi za przyczyną pojawiania się świadomości podczas snu?”
Ciekawa w tym kontekście jest także aktywacja przedklinka, który wydaje się być kluczową strukturą z punktu widzenia tzw. poczucia sprawstwa, a jego aktywacja była także obserwowana w badaniu, w którym stymulując u pacjenta tylną część zakrętu skroniowego górnego półkuli prawej wywoływano uczucie przebywania poza ciałem (De Ridder i in. 2007).
Do badania można mieć oczywiście kilka zastrzeżeń. W pierwszej kolejności – liczebność próby. Czyżby z tego powodu artykuł bujał się od redakcji do redakcji przez cztery lata, aby w końcu opublikować go jako short note? Poza tym, jak sami autorzy sprawiedliwie zaznaczają niektóre aktywacje obserwowane w tym badaniu mogą wynikać nie z samego pojawienia się świadomości we śnie, lecz na skutek sygnalizacji ocznej czy zaciskania pięści – zadań, które wymagają podtrzymania uwagi i przerzucania się z jednej czynności na drugą, co samo w sobie wymaga sporego wysiłku ze strony pamięci roboczej. Z drugiej jednak strony bez tego nie udałoby się obiektywnie potwierdzić zajścia zjawiska świadomego śnienia.
Mam tylko nadzieje, że na kolejną publikacje odkrywającą tajemnice śniącego ale świadomego mózgu nie będziemy musieli czekać latami. Przeczuwam, że niedługo pojawi się jakieś badanie nad wpływem stymulacji mózgu (może tDCS?) na pojawienie się świadomości we śnie :)
De Ridder D, Van Laere K, Dupont P, Menovsky T, & Van de Heyning P (2007). Visualizing out-of-body experience in the brain. The New England journal of medicine, 357 (18), 1829-33 PMID: 17978291
Dresler M, Koch SP, Wehrle R, Spoormaker VI, Holsboer F, Steiger A, Sämann PG, Obrig H, & Czisch M (2011). Dreamed movement elicits activation in the sensorimotor cortex. Current biology : CB, 21 (21), 1833-7 PMID: 22036177
Dresler M, Wehrle R, Spoormaker VI, Koch SP, Holsboer F, Steiger A, Obrig H, Sämann PG, & Czisch M (2012). Neural Correlates of Dream Lucidity Obtained from Contrasting Lucid versus Non-Lucid REM Sleep: A Combined EEG/fMRI Case Study. Sleep, 35 (7), 1017-20 PMID: 22754049
Voss U, Holzmann R, Tuin I, & Hobson JA (2009). Lucid dreaming: a state of consciousness with features of both waking and non-lucid dreaming. Sleep, 32 (9), 1191-200 PMID: 19750924
0 komentarze:
Prześlij komentarz